Sanskrit Sloka text in Devanagari, Gujarati, Kannada, Telugu , and English

||om tat sat||

సుందరకాండ.
అథ పంచవింశస్సర్గః

తథా తాసాం వదన్తీనాం పరుషం దారుణం బహు|
రాక్షసీనాం అసౌమ్యానాం రురోద జనకాత్మజా||1||

స|| అథ అసౌమ్యానాం రాక్షసీనాం బహు దారుణం పరుషం వదన్తీనాం ( శ్రుత్వా) జనకాత్మజా రురోద||

Then hearing the many harsh words of the unpleasant Rakshasis the daughter of Janaka wept.

ఏవముక్త్వాతు వైదేహీ రాక్షసీభిర్మనస్వినీ
ఉవాచ పరమత్రస్తా భాష్పగద్గదయా గిరా||2||
న మానుషీ రాక్షసస్య భార్యాభవితుమర్హతి|
కామం ఖాదత మాం సర్వా న కరిష్యామి వో వచః||3||

స|| ఏవం ఉక్త్వా తు రాక్షసీభిః మనస్వినీ వైదేహీ పరమ త్రస్తా భాష్పగద్గదయా గిరా ఉవాచ|| మానుషీ రాక్షసస్య భార్యా భవితుం న అర్హతి | మాం సర్వా కామం ఖాదత | వో వచః న కరిష్యామి ||

Having been told thus by the Rakshasa women, very much afraid Vaidehi with her voice choking with tears spoke thus. 'A human being cannot be the wife of a Rakshasa. You can all freely eat me. I will not do what you say'.

సా రాక్షసీమధ్యగతా సీతా సురసుతోపమా|
న శర్మ లేభే దుఃఖార్తా రావణేన తర్జితా||4||
వేపతేస్మాధికం సీతా విశన్తీవాఙ్గ మాత్మనః|
వనే యూధపరిభ్రష్టా మృగీ కోకై రివార్దితా ||5||
సా త్వశోకస్య విపులాం శాఖా మాలమ్బ్య పుష్పితామ్|
చిన్తయామాస శోకేన భర్తారం భగ్నమానసా||6||

స|| రాక్షసీ మధ్యగతా రావణేన తర్జితా సురసుతోపమా సా సీతా దుఃఖార్తా శర్మ న లేభే ||వనే యూధపరిభ్రష్టా కోకైః ఆర్దితా మృగీ ఇవ ఆత్మనా అఙ్గం విశన్తిః అధికం వేపతే స్మ||శోకేన భగ్నమానస్య సా అశోకస్య పుష్పితాం విపులం శాఖామ్ ఆలమ్బ్య భర్తారం చిన్తయామాస||

Surrounded by the Rakshasa women, threatened by Ravana, Sita, who is like the daughter of Gods could not get solace. Like the deer separated from its herd and chased by the wolves in the forest, Sita trembling excessively withdrew her limbs into herself. With a broken heart and in sorrow, she held on to the flowering branches of that Ashoka tree and started thinking about her husband.

సా స్నాపయన్తీ విపులౌ స్తనౌ నేత్రజలస్రవైః|
చిన్తయన్తీ న శోకస్య తదాన్త మధిగచ్చతి||7||
సా వేపమానా పతితా ప్రవాతే కదళీ యథా|
రాక్షసీనాం భయత్రస్తా వివర్ణవదనాఽభవత్||8||
తస్యా స్సా దీర్ఘవిపులా వేపన్త్యా సీతయా తదా|
దదృశే కమ్పినీ వేణీ వ్యాళీవ పరిసర్పతీ||9||

స|| తదా సా నేత్రజలస్రవైః విపులౌ స్తనౌ స్నాపయంతీ చింతయంతీ సోకస్య అంతం న అధిగచ్ఛతి ||సా ప్రవాతే పతితా వేపమానా కదళీ యథా రాక్షసీనాం భయత్రస్తా వివర్ణవదనా అభవత్ || వేపంత్యాః తస్యాః దీర్ఘవిపులా కంపినీ సా సీతయా వేణీ వ్యాలీవ పరిసర్పతీ దదృశే||

Then brooding and with the flow of tears bathing her breasts she could not reach the other end of the sea of sorrow. Trembling like a banana tree in stormy winds , frightened of the Rakshasa women she looked very pale. The long luxuriant braid of Sita who was shaking looked like a moving serpent.

సా నిశ్శ్వసన్తీ దుఃఖార్తా శోకోపహతచేతనా|
అర్తా వ్యసృజ దశ్రూణీ మైథిలీ విలలాప హ||10||
హారామేతి చ దుఃఖార్తా హా పునర్లక్ష్మణేతి చ|
హా శ్వశ్రు మమ కౌసల్యే హా సుమిత్రేతి భామినీ||11||

స|| దుఃఖార్తా శోకోఫహతచేతనా ఆర్తా సా మైథిలీ నిఃశ్వసంతీ అశ్రూణి వ్యసృజ విలలాప హ ||దుఃఖార్తా హా రామ ఇతి పునః హా లక్ష్మణ ఇతి హా మమశ్వశ్రు కౌసల్యే హాసుమిత్రే ఇతి ( విలలాప హ)||

The distressed and afflicted Mythili with her consciousness drowned in tears, breathing heavily cried shedding tears. The afflicted lady cried saying 'Oh Rama, Oh Lakshmana, my mother in law O Kausalya Oh Sumitra' .

లోక ప్రవాదః సత్యోఽయం పణ్డితైస్సముదాహృతః|
అకాలే దుర్లభో మృత్యు స్స్త్రియా వా పురుషస్యవా||12||
యత్రాహ మేవం క్రూరాభీ రాక్షసీభి రిహార్దితా|
జీవామి హీనా రామేణ ముహూర్తమపి దుఃఖితా||13||

స|| యత్ర అహం ఏవం క్రూరాభిః రాక్షసీభిః ఆర్దితా ఇహ రామేణ హీనా దుఃఖార్తా యదా ముహూర్తం అపి జీవామి (తదా) స్త్రియావా పురుషస్య వా అకాలే మృత్యుః దుర్లభః పండితః సముదాహృతః (ఇతి) అయం లోకప్రవాదః సత్యః||

' As I am tormented by the cruel Rakshasis here and separated from Rama I cannot live for a moment. Then the often quoted saying of learned that untimely death is difficult is true'.

ఏషఽల్పపుణ్యా కృపణా వినశిష్యాం అనాథవత్|
సముద్రమధ్యే నౌః పూర్ణా వాయువేగై రివాహతా||14||
భర్తారం తం అపశ్యన్తీ రాక్షసీవశ మాగతా|
సీదామి ఖలు శోకేన కూలం తోయహతం యథా||15||
తం పద్మదళపత్రాక్షం సింహవిక్రాన్త గామినమ్|
ధన్యాః పశ్యన్తి మే నాథం కృతజ్ఞం ప్రియవాదినమ్||16||

స|| అల్పపుణ్యయా కృపణా ఏషా అనాథవత్ సముద్రమధ్యే వాయువేగైః ఆహతా పూర్ణా నౌః ఇవ వినశిష్యామి|| భర్తారం తం అపశ్యంతీ రాక్షసీ వశం ఆగతా తోయహతం తీరం యథా శోకేన సీదామి ఖలు||పద్మదలపత్రాక్షం సింహ విక్రాంత గామినం కృతజ్ఞం ప్రియవాదినం మే నాథం పస్యంతి (తే) ధన్యాః||

' This lowly wretched woman who is like an orphan that I am , I will be destroyed like the full boat hit by stormy winds in the middle of the sea. Unable to see my husband, being in the control of the Rakshasis, I am collapsing in sorrow like the bank of a river pushed by the water currents. Those who can see that husband of mine who has eyes like that of a lotus petals, who walks with the majesty of a lion, who is ever grateful, they are indeed blessed.

సర్వథా తేన హీనయా రామేణ విదితాత్మనా|
తీక్ష్ణం విషమివాఽఽస్వాద్య దుర్లభం మమ జీవనమ్||17||
కీదృశం తు మహాపాపం పురా జన్మాన్తరే కృతమ్|
యేనేదం ప్రాప్యతే దుఃఖం మయా ఘోరం సుదారుణమ్||18||
జీవితం త్యక్తు మిచ్ఛామి శోకేన మహతా వృతా|
రాక్షసీభిశ్చ రక్ష్యన్త్యా రామో నాసాద్యతే మయా||19||

స|| విదితాత్మనా తేన రామేణ హీనాయాః మమ తీక్ష్ణం విషం ఆస్వాద్యేవ జీవితం సర్వథా దుర్లభమ్||యేన మయా ఘోరం సుదారుణం ఇదం దుఃఖం ప్రాప్యతే కీదృశం మహాపాపం (మయా) పురా జన్మాంతరే కృతం||మహతా శోకేన ఆవృతా జీవితం త్యక్తుం ఇచ్ఛామి | రామః మయా ఆసాద్యతే న (యదా అహం) రాక్షసీభిః సురక్షితా||

'Separated from Rama the one who has realized self, my life is impossible like that one who drank venom. Why I am subject to this terrible cruel sorrow ? What kind of great sin I might have commited in my previous birth ? Filled with this great sorrow I want to give up my life. Rama cannot get me , while I am protected by these Rakshasis'.

ధి గస్తు ఖలు మానుష్యం ధిగస్తు పరవశ్యతామ్|
న శక్యం యత్పరిత్యక్తు మాత్మచ్ఛన్దేన జీవితమ్||20||

స|| మానుష్యం ధిక్ అస్తు | పరవశ్యతాం ధిక్ అస్తు | యత్ ఆత్మఛందేన జివితం పరిత్యక్తుం (అపి) న శక్యం ఖలు ||

' Fie upon human life. Fie upon dependence.Though I wish to give up life I am unable to'.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే ఆదికావ్యే వాల్మీకీయే
చతుర్వింశత్ సహస్రికాయాం సంహితాయామ్
శ్రీమత్సుందరకాండే పంచవింశస్సర్గః||

Thus ends Sarga twenty five of Sundarakanda in Ramayana , the first ever poem composed in Sanskrit by the first poet sage Valmiki.

||om tat sat||